Ban kiểm soát theo Luật doanh nghiệp 2005 là 1 cơ quan giữ vai trò hết sức quan trọng trong doanh nghiệp. Cùng với Hội đồng quản trị & Ban giám đốc, 3 cơ quan này sẽ tạo nên thế kiềng 3 chân vững mạnh giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả.
Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết các thành viên Ban kiểm soát làm việc kiêm nhiệm tại nhiều đơn vị tổ chức khác nhau nên họ không có đủ thời gian, tâm trí để tập trung thể hiện vai trò của mình 1 cách hiệu quả nhất. Đồng thời, việc thanh toán thù lao cho ban kiểm soát lại được chi trả từ chính doanh nghiệp nên phần nào đó đã làm cho vai trò của ban kiểm soát mờ nhạt, thể chế không đủ mạnh để có thể hoạt động độc lập & tách biệt với Hội đồng quản trị & Ban giám đốc.
Theo thông lệ quốc tế, để Ban kiểm soát hoạt động hiệu quả thì các thành viên ban phải hỗ trợ nhau để phân chia công việc 1 cách hài hòa phù hợp sở trường từng người. Sau đây là 4 năng lực quan trọng nhất mà Ban kiểm soát phải có để hoạt động chất lượng & hiệu quả.
- Năng lực quản lý rủi ro: bất kỳ doanh nghiệp nào cũng tiềm ẩn những rủi ro, rủi ro trong thanh toán, bán hàng, trong quyết định đầu tư… Nếu doanh nghiệp chưa có những quy trình cho những hoạt động này thì ban kiểm soát hoàn toàn có thể cùng các phòng ban xây dựng 1 hệ thống quản trị doanh nghiệp & luôn thẩm định các bộ phận liên quan đã thực hiện đúng trách nhiệm, thực hiện đúng quy trình.
- Năng lực chuyên môn về kế toán, kiểm toán: chắc chắn trong ban kiểm soát phải có 1 thành viên có chuyên môn về kế toán theo quy định của pháp luật để kiểm tra, giám sát những số liệu tài chính doanh nghiệp, nắm được sức khỏe, cũng như số liệu kế toán phù hợp & minh bạch cho cổ đông chưa.
- Năng lực về kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp: tương ứng 1 doanh nghiệp là 1 ngành nghề, lĩnh vực, do đó, sẽ luôn tồn tại những khác biệt. Để đánh giá doanh nghiệp chuẩn xác thì luôn cần 1 sự so sánh với các doanh nghiệp khác cùng ngành, cũng như để quản lý tốt rủi ro của doanh nghiệp thì luôn cần 1 người có chuyên môn cùng lĩnh vực.
- Năng lực giám sát sự tuân thủ của pháp luật: việc tuân thủ pháp luật là luôn cần thiết cho doanh nghiệp.
Bốn yếu tố trên sẽ luôn giúp Ban kiểm soát hoạt động hiệu quả hơn.
